Nuôi cá sấu là một hướng đem lại nguồn thu nhập cao. Tuy nhiên cần nắm vững các kỹ thuật và kinh nghiệm đồng thời phải có tâm lý tốt, không quá chạy theo thị trường thì mới thành công đươc. Tìm hiểu cách nuôi cá sấu thông qua mô hình thực tế.
Mục lục nội dung
Tìm hiểu mô hình nuôi cá sấu
Ở các xã thuộc huyện Cà Mau ngoài nghề chính là làm ruộng nuôi tôm thì nghề nuôi cá sấu được xem là tận dụng điều kiện sẵn có để nâng cao thu nhập. Tìm hiểu nghề nuôi cá sấu ở xã Tân Phú trong thời gian qua.
Cách đây khoảng 20 năm khi chưa chuyển đổi cơ câu cây trồng. Người dân ở đây chỉ chuyên trồng lúa hai vụ, trồng mía, hoa màu, nuôi thủy sản nước ngọt. Từ sau năm 2000 cuộc sống của người dân chuyển sang mô hình luân canh tôm lúa.
Theo đó các mô hình nuôi thủy sản khác cũng có điều kiện phát triển theo. Trong này phải kể đến mô hình nuôi cá sấu thương phẩm. Nhiều hộ dân cho biết từ khi chuyển sang nuôi tôm sú, cá phi trong và ngoài sinh sản rất nhiều. Đây là nguồn thức ăn rất tốt cho các sâu mà người dân đã tận dụng được. Để nâng cao hiệu quả sản suất.
Mỗi chuôm các sấu có diện tích chừng năm mươi mét vuông, nuôi khoảng năm mươi con. Sau một nưm rưỡi cá đạt trọng lượng từ mười ba đến mười lăm ký thì có thể xuất bán được. Tùy theo thời giá mà các bạn thu lãi khác nhau.
Sau khi trừ các chi phí như con giống, thức ăn. Mỗi con cá cho thu lãi từ một triêu rưỡi đến hai triệu đồng. Có khi trúng giá thu lãi tới ba triệu đồng. Vì vậy nghề nuôi cá sấu phát triển rộng khắp, hầu hết các xã trên huyện đều có hộ nuôi.
Người tiên phong nuôi cá sấu
Nhiều hộ nuôi với đàn cá số lượng nhiều ở nhiều xã, tuy nhiên khi nhắc đến nghề này. Người ta lại nói đến hộ nuôi đầu tiên, đó là gia đình anh Út ở xã Tân Phú.
Vào năm 1998, anh nghe trên đài phát thanh giới thiệu về các mô hình nuôi cá sấu lớn ở Đông Nam Bộ. Anh cảm nhận đây là đối tượng nuôi có nhiều triển vọng. Có thể giúp anh đổi đời tại vùng quê hẻo lánh quanh năm trồng lúa hai vụ.
Thế là anh khăn gói đi học nghề lúc hai mươi sáu tuổi. Học hỏi kỹ thuật chỉ vài ba ngày. Anh mua 9 con cá giống với giá một triệu đồng mỗi con vào thời điểm đó. Mang về nuôi thử nghiệm.
Anh chia sẻ, do nuôi ít, cá mồi tự giăng lưới được nên nuôi rất đạt. Sau gần hai năm anh xuất bán thu được bốn mươi triệu đồng. Trong đó tiền lãi là 25 triệu. Vào thời điểm năm 2000 số tiền lãi đó là rất lớn.
Cùng lúc xã cùng cho phép chuyển sang mô hình tôm lúa. Nghĩa là canh tác với nửa năm nước ngọt, nửa năm nước mặn. Nên nguồn thức ăn cho cá sấu càng trở nên dồi dào. Vì vậy anh đã mở rộng quy mô nuôi cá sấu lên 120 con.
Cứ như thế anh gây nuôi thêm vài đợt nữa. Đến khi năm 2006, cá thương phẩm rớt giá. Nếu cứ bán thì không có lãi, vậy là anh Út đánh liều để lại nuôi làm cá bố mẹ sinh sản để tự tăng đàn.
Kỹ thuật nuôi cá sấu sinh sản có khó không?
Khi chuyển từ nuôi cá sấu thương phẩm sang nuôi giống không hề đơn giản. Nuôi thương phẩm rất dễ, có kinh nghiệm nhiều năm. Còn đối với mà chuyển sang nuôi cá sấu bố mẹ rất là khó, khó về mặt kỹ thuật.
Bước đầu lựa cá bố mẹ rồi cách lựa như thế nào. Rồi là khi mà cá phối giống như làm sao. Đến khi nó đẻ thì lấy trứng như thế nào. Thì đó là những kỹ thuật chưa biết cần phải đi học hỏi.
Quy trình từ khi cho cá sấu sinh sản đến khi ấp nở gồm những khâu nào? Đầu tiên là các bạn phải chọn giống, chọn cá bố mẹ thật tốt. Thứ hai là mình phải làm chuồng trại đúng kỹ thuật. Phải có diện tích rộng, phải chuẩn bị hộc cát để cho nó đẻ. Trang trí cảnh thiên nhiên bên trong.
Thứ ba là sau khi cá sấu đẻ xong thì mình phải lấy trứng vô ấp. Trong thời gian ấp thi mình phải bố trí một cái nhà. Thời gian từ khi nó ấp cho tới khi nở thì khoảng 75 ngày. Nhưng mà trong đó thì phải có kỹ thuật rất là cao.
Quan điểm là chỗ đó, vừa là nhiệt độ, vừa là độ ẩm. Phải cân xứng thì cá sấu ấp mới đạt chất lượng cao.
Chăm sóc cá sấu mới nở
Sau khi mà cá sấu nở thì mình phải chăm sóc như thế nào trước khi đến được với khách hàng?
Khâu này nói chung thì cũng dễ thôi. Vì mấy khâu khó trước đó đã trải qua hết rồi. Khi cá nở thì mình đem ra cắt rốn, vệ sinh. Để vào hồ ươm độ ba hôm. Sau đó thì mới xuất cho khách hàng.
Anh Út cho biết cá nuôi sau sáu năm mới đến tuổi sinh sản. Cho nên những năm trước đó anh phải đầu tư rất nhiều tiền vốn vào đây. Mỗi năm hàng trăm triệu đồng. Đến khi học được kỹ thuật ấp nở cá sấu rồi nhưng tỷ lệ đạt chưa cao. Chỉ khoảng 50 % thôi.
Do giá con giống thời điểm đó chưa cao nên gia đình có thu lãi nhưng không được nhiều. Về sau anh tự mày mò rút ra nhiều kinh nghiệm nuôi cá sấu. Nên tỷ lệ trứng nở đạt ngày càng tăng lên. Đến nay đã đạt trên 90 %. Xem như vậy là ổn định.
Như đã nói ở trên, sau thành công đầu tiên về nuôi cá sấu thương phẩm của anh Út. Một số hộ lân cận cũng bắt đầu mở chuồng nuôi theo. Đến năm 2008 trở đi, số hộ và quy mô nuôi cá sâu ngày càng nhiều. Nhu cầu con giống cũng tăng cao.
Thuận lợi từ nguồn giống gần
Trước đây người dân phải đi các tỉnh xa mới mua được con giông cá sấu về. Từ khi trang trại của anh Út xuất bán giống thì người dân có điều kiện mua nhiều hơn với giá cả cũng phù hợp hơn.
Từ năm 2008 đến nay với đàn cá bố mẹ hai trăm con năm nào cũng sản xuất trên một ngàn con giống. Cao điểm trong năm 2019 vừa qua trại sản xuất đến gần mười ngàn con giống. Thu nhập ba tỷ đồng.
Giá cá thương phẩm giảm cũng khiến giá con giống giảm theo. Trong tỉnh nghề nuôi phát triển rất nhanh. Theo đó thị trương con giống cũng khá sôi động. Do điều kiện và kỹ thuật nuôi cá sinh sản rất phức tạp.
Khó thực hiện cộng với thời gian đầu tư khá lâu nên hầu như ít có nông dân dám theo nuôi cá sấu sinh sản. Anh Út là trường họp ngoài lệ, trại cá giống của anh rất có uy tín với người nuôi trong vùng.
Cách chọn cá sấu giống
Kinh nghiệm nhìn con cá sấu con như thế nào là con cá sấu khỏe?
Theo kinh nghiệm nuôi mấy năm nay là khi đi bắt cá sấu giống. Chọn những con có cổ mập, dãy lơi, bụng thon và dãy đuôi nở – đuôi bự. Thì như vậy nuôi sẽ hiệu quả.
Với những con mà dãy không nổi, đuôi teo, cổ nhỏ và bụng bự thì nuôi không có hiệu quả. Nuôi không được đạt.
Ngoài kinh nghiệm chọn theo cổ, bụng, đuôi thì còn kinh nghiệm chọn theo gù. Đó là gù trên cổ nó, sáu nút gù là dạng con cá đẹp nhất. Có những con bốn gù thì người ta kêu là xấu.
Chọn theo cái gù này là nguyên nhân sau khi về người ta mổ ra lấy làm nguyên liệu để làm bóp, làm giầy, túi. Là để làm phần nắp sau khi người ta đạy xuống là đẹp.
Theo hội nông dân đánh giá thì trại anh Út làm rất nghiêm túc. Chuồng trại nuôi cá sấu xây rất cơ bản, còn vấn đề giấy tờ làm hoàn thiện, hoàn chỉnh. Về các thủ tục để chăn nuôi. Sở nông nghiệp cũng công nhận mô hình nuôi cá sấu đẻ của anh Út.
Quy mô nuôi cá sấu
Đối với người dân tại xã với hơn năm trăm hộ nuôi. Tổng đàn khoảng bốn mươi ngàn con. Tuy chưa phải là địa phương có đàn cá sấu lớn hay số hộ nuôi nhiều nhất trong huyện. Nhưng người nuôi ở đây có được ưu thế là ở gần trại cá sấu giống của anh Út.
Người khởi nguồn nghề mới ở địa phương và cũng là người sẵn sàng chia sẻ kinh nghiệm. Từ đó giúp bà con nắm vững được nghề. Hơn chục năm qua nơi đây cũng ghi nhận sự ăn nên làm ra của nhiều hộ gia đình nhờ nghề nuôi cá sấu thương phẩm.
Cá sấu ở đây nuôi là có lợi thế về diện tích nuôi. Cá mồi cũng dễ kiếm, cá phi sẵn có trong ao tôm. Nếu mà ít thì mua thêm cũng không khó.
Hiệu quả của nuôi cá sấu thương phẩm
Nuôi cá sâu thương phẩm có lời. Quá trình nuôi nói chung cũng không khó khăn. Thứ nhất là vấn đề cho ăn thì không cần nấu nướng. Thứ hai nữa thì chuồng trại cũng dễ chăm sóc. Dơ thì mình lại thay.
Do thị trường bất ổn, giá cá sấu liên tục giảm. Giá bán chỉ được bằng 2/3 mức mong đợi của người nuôi. Người nuôi cá sâu liên tục gặp khó. Trong các giải pháp giảm thiểu rủi ro hiện nay, người nuôi cá sấu không thể không tính đến yếu tố thiên thời địa lợi của xã Tân Phú.
Bởi lẽ người dân cho biết cá mồi tại đây rất dồi dào. Nếu người nuôi không chạy theo giá ảo của thị trường. Cứ chăn nuôi theo khả năng đầu tư, quy mô trong tầm kiểm soát của mình. Thì khi cá sấu có giảm người nuôi vẫn không quá khó khăn.
Hiện nay thì giá cá thương phẩm giảm, giá cá con cũng giảm theo. Nếu bà con tận dụng nuôi mật độ vừa phải với kiểm soát. Giảm đi lượng mồi mua ngoài, siết công thì bà con vẫn có hiệu quả thu nhập.
Người ta ví nuôi cá sấu ở đây giống như miền trên nuôi bò, nuôi dê vậy đó. Hễ phụ thuộc càng nhiều vào nguồn thức ăn mua bên ngoài thì rủi do sẽ càng cao. Thực tế thời gian qua cho thấy do người dân chạy theo giá cá ở mức cao.
Phát triển bền vững. Nuôi cá sấu không chạy theo giá thị trường
Giá cá sấu 2021 theo dự báo còn tiếp tục tăng và có nhiều biến động.
Nên đầu tư ào ạt nuôi quy mô quá lớn ngoài tầm kiểm soát. Mồi nhà không đủ cung cấp buộc phải mua thêm cá mồi bên ngoài với giá từ tám đến mười ngàn đồng một ký. Cho nên đã làm chi phí tăng cao. Mỗi khi giá cá sụt giảm thì thua lỗ là lẽ đương nhiên.
Còn tính theo kiểu nuôi ít, ăn chắc mặc bền. Vừa không làm tăng nguy cơ cung vượt cầu, vừa không đảm bảo không thua lỗ. Chắc chắn đây vẫn là nghề giúp ổn định cuộc sống, gia tăng thu nhập cho gia đình.
Ngoài thu nhập chính từ tôm, lúa, hoa màu thì việc mà nuôi cá sâu để bản cũng góp phần tăng thu nhập. Các ngành cũng tập chung tìm biện pháp giải pháp để giải quyết đầu ra cá sấu cho người dân.
Không thể phủ nhận trong quá khứ, nuôi cá sấu thương phẩm tại đây đã giúp nâng cao đời sống của hàng trăm hộ dân trong xã, hàng chục ngàn hộ dân trong huyện. Nhưng khi gặp khó khăn thì bà con cần phải bình tĩnh nhìn nhận đâu là điểm mấu chốt để có cách khắc phục.
Thực sự nghề nuôi cá sấu đang chịu sự cạnh tranh gay gắt về chi phí và chất lượng sản phẩm so với các nước bạn như Thái Lan, Campuchia. Nên làm thế nào để hạ giá thành sản xuất xuống thấp hơn thì mới giảm thiểu được rủi do. Và như thế mới có thể giữ vững được nghề.
Chuyên gia: Quang Hưng
