Bật mí cách chọn dê giống cho các bác có ý định nuôi bỡ ngỡ trước nhiều dòng dê. Dù để thịt hay để sinh sản thì chọn theo các tiêu chí sau sẽ rất hiệu quả.
Mục lục nội dung
Kinh nghiệm chọn dê giống
Kinh nghiệm cách chọn dê giống tốt đơn giản nhất
Bà con mới chăn nuôi muốn đi bắt dê thì trước hết phải nhìn khái quát tổng thể. Để lựa dê giống tốt cần nhiều yếu tố, phải nuôi lâu năm mới rút ra nhiều vấn đề. Với các bác mới nuôi dê cần nhìn đầu tiên khái quát tổng thể con dê đó.
Nhìn lưng con dê ốm, lòi xương, hay con chân cao, lỏng khỏng, thêm nữa nhìn mõm nhọn đầu dài. Chứng tỏ con đó kén ăn, chẳng thể nào mập được. Tiếp theo là cách chọn dê giống chuẩn chia sẻ tới người nuôi dê.
Với dê khuyên bà con nên lựa chọn có mặt cục, đầu bự, mõm bự. Chúng này sẽ ăn tạp, phàm ăn nên lưng hông của nó lúc nào cũng đầy. Để lấy thịt sẽ mau tăng kí còn nuôi sinh sản sẽ được sữa tốt, con mau lớn.
Sơ qua nhìn bề ngoài ta gọi là dê một lưng, nếu dê dạn người hơn nữa lại càng tốt. Ví dụ ta cho tay vào mà dê liếm chứng tỏ đó là những con dạn. Chúng sẽ dễ ăn, dễ mập, ta đem đồ ăn ra là chạy lại ăn liền.
Dê mà nhát thấy người chạy cũng sẽ kén ăn. Sau này nuôi con dê dạn đẻ mình lợi ở chỗ có thể hỗ trợ cho nó, ít chạy linh tinh. Dê nhát dính những ca đẻ khó mình không hỗ trợ được, nó sẽ chạy loạn lên. Từ đó dê lại càng khó đẻ, tình trạng ngày càng tệ hơn.
Cách chọn dê cái làm giống
Để chọn một con dê cái tốt thì ta phải xem về ngoại hình nó. Xét thêm về yếu tố bố mẹ nó xem có đạt không. Thêm đó bà con cần chọn dựa theo các tiêu chí sau.
Về bề ngoài tốt thì người dài, chân lùn to, thường người ta gọi là lùn liền. Phần mắt sáng, sừng quặp về đằng sau thì sẽ không hung dữ. Quan sát sừng có thể biết được phần nào đó về tính con dê đó. Tất nhiên đừng lựa các con hung dữ để chúng húc nhau.
Tùy theo nuôi dê giống gì thì bà con sẽ chọn con màu đó. Ví dụ Boer thì chọn những con đầu sô (màu socola). Dê con màu pha tùm lum thì chứng tỏ đó là lai.
Móng thì không có trầy xước, bộ phận sinh sản không có khuyết tật. Tránh tình trạng dê không lên giống. Để có dê mẹ nhiều sữa các bác nhìn phần vú hai bên phải đều, tròn như cái chén. Đừng chọn dê vú dài sệ vì chứng tỏ dê đã già, dê con đẻ ra khó bú.
Nhìn xem vú có bị đổi màu không, tránh tình trạng viêm vú. Dê cái mà có vú màu xám xám, tay bóp thấy cứng thì dễ bị viêm, không chọn những con đó.
Chọn dê đẻ lứa hai
Nếu bắt đầu nuôi ta sẽ chọn con dê lứa hai, thường nó đẻ hai con. Mua các con đó thì sẽ mau lại vốn hơn, thường sẽ đắt hơn dê tơ. Nhưng được cái là đẻ 2 – 3 con, phát triển mạnh hơn, đẻ dễ hơn.
Chọn dê đẻ lứa đầu thường chỉ đẻ một, may rủi chưa biết có chịu để bú. Nhiều dê sau khi đẻ hoảng, hoang mang, chạy và chẳng để dê con bú. Nên chọn các con vào lứa hai sẽ tốt hơn.
Ta cũng phải chọn những con có phần lông sát, thường những con dê đó lượng thịt đạt. Dê nhiễm ký sinh trùng hay trùng huyết thì lông hay bị xù.
Để việc chọn thuận lợi thì ta nên đến các trại uy tín, lớn. Thường sẽ có bảo hành dê đẻ, tuy có hơi cao tiền một chút. Dê cái mua về thêm tăng đàn thì phải nhốt riêng vì là con lạ. Tránh húc nhau dễ xảy thai, ta ghép đàn từ từ sau.
Kinh nghiệm cho người mới nuôi dê
Hầu như thời điểm này các bác nuôi đều chọn dòng dê Boer. Bác nào ít vốn thì ta có thể mua dòng như thế này khoảng chừng mười lăm đến hai chục kí. Dê này thì ta mua loại không có lai thì mới nhanh lớn.
Bà con thấy hiện giờ hầu như 90 % đổ xô mua dê Boer về nuôi. Dê này tướng to, ta chủ yếu cho ăn cỏ. Dòng dê này bà con nuôi những con vừa phải thì giá thành sẽ thấp hơn. Ta chỉ tốn thêm chăm sóc, nói chung chỉ bỏ công ra thôi. Mười phần trăm còn lại tất nhiên sẽ chọn dê bách thảo hay dê cỏ.
Vốn đầu tư chỉ có thời gian đầu, ta mua dê từ mười lăm đến hai chục kí thì chi phí sẽ thấp hơn. Ta đầu tư tất cả vào con giống để tìm được con giống đẹp. Như vậy nuôi sẽ hiệu quả, chứ dê xấu, tệ quá làm giống chẳng ăn thua.
Chuồng trại mới khởi đầu bà con cũng chưa chắc chắn lắm, chủ yếu để phần đầu tư mua giống là chính. Chuồng làm ở mức bình thường thôi gọi là để có chỗ nuôi nhốt thôi. Chứ bà con mới vô nghề nuôi dê chẳng có vốn mà cứ đòi quy mô là không nên.
Đến khi nào chúng ta có đủ nguồn dê rồi thì sẽ chuyển qua phát triển lại chuồng trại rộng thêm. Ví dụ như có 100 dê nái rồi thì để bền vũng hơn ta đầu tư vào chuồng trại.
Chọn dê sinh sản thế nào?
Các bác chọn dê sinh sản thì thứ nhất quan tâm nó phải đẻ sai. Tướng nó phải to sau này ta nuôi dê thịt hay dê sinh sản. Thì nó đổ dê ra sẽ to và nuôi cũng mau lớn nữa.
Về giống dê Bo bà con yên tâm nhanh lớn so với dê khác. Nhiều bà con kêu dê chậm lớn 70 % do giống chưa đạt. Nên dê của ta chẳng lớn bao nhiêu, nên ta phải biết cách chọn dê giống thật đạt để bền vững về sau.
Chủ yếu dê ăn là lá mít, lá xoan, cỏ voi, lá keo, đu đủ… là những thứ thông dụng. Các bác căn cứ từ đó để tăng hiệu quả chứ đừng nên nuôi cám.
Khi chúng ta chăn nuôi có nguồn giống đạt rồi thì lúc đó tránh tình trạng mua dê về trùng huyết. Nhiều con các bạn thấy đẹp mà mua cả cái cả đực một chuồng. Thì khó phát triển tốt về các lứa sau. Tốt nhất nên mua ở hai nới khác nhau hoặc chô nào uy tín tránh trùng huyết.
Các bác qua loa lơ là cách chọn dê giống thì nuôi có thể tốn công sức lại chẳng như ý. Giống như dê sinh sản vậy, ta chọn dê đẻ sai. Chứ con dê nó đẻ một con thì khó, công chăm gần như nhau nên nhiều con sẽ lời hơn.
Tiêu chuẩn chọn dê sinh sản
Bàn về hình thức làm sao để mình có con dê đẹp, đủ tiêu chí để làm dê sinh sản.
Vẫn phải nhắc lại rằng đầu tiên các bác muốn chọn dê gì thì phải có màu đặc trưng của nó. Ví dụ như bách thảo, bo lai, bo lửa, đầu sô. Phải đúng màu đặc trưng riêng của giống đó, không thể lôm côm được.
Hình thức tốt nhất ban đầu quan sát thấy dê cân đối về chân, vóc dáng. Về có sừng hay không không quyết định chất lượng giống dê, cứ con nào đẹp hơn thì ta chọn.
Dê hai vú thì phải cân đối, chiều hướng hình dáng thẳng xuống dưới là đẹp. Dê bốn vú đa số cũng rất là nhiều dòng có. Khi chọn những con này phải để ý từ bốn chận vú mọc lên, hai chân lên thì loại.
Khi đã chọn được con dê như vậy đến khi ra sữa có hai vú chính thôi. Hai vú phụ còn lại nhỏ và treo trên bụng không có chức năng cấp sữa. Thêm nữa dê bốn vú khả năng đẻ trên hai con nhiều hơn.
Cách chọn dê cái làm nọc
Anh em chuẩn bị vào nghề nắm được cách lựa con giống nọc chưa. Chi tiết về cách chọn dê giống cho anh em tham khảo.
Mới vào nuôi đa số anh em chọn hướng thịt tìm con cái rẻ hợp lý. Anh em nào muốn nuôi hướng giống dê Boer đầu nâu thì đó là dạng vip rồi. Ở đây ta bàn đến cách chọn dê thường khác thôi, nói chung đạt tiêu chuẩn cho anh em nuôi.
Khi đi lựa giống anh em đến tận nhà xem có lọt mắt chưa. Đầu tiên chọn con cái hướng thịt vào tận chuồng xem. Nó ăn cỏ hay gì đó tự nhiên, cái gì cũng ăn thì mình về nuôi rất dễ. Còn dê mà ăn mỗi đồ ngon đem về anh em nuôi sẽ rất cực.
Về cách ăn thì ít khi coi được vì đa phần anh em đi mua nhà lạ. Nên chẳng thể xem kĩ được khẩu phần ăn của con dê.
Xem ngoại hình con dê
Thứ hai mình nhìn ngực, dê cái có khuôn ngực là ổn, nhìn bộ khung lớn biết rồi. Ta dòm cả bộ lông con dê rất sát. Cái tơ bắt tầm đó tầm hai mấy ba mươi kí lúc đó lông phải bóng mượt. Không cần phải nhuyễn mà lông sát nghĩa là con đó rất tốt để chọn làm giống.
Nói chung hầu như các anh em chưa chăn nuôi cũng biết. Lúc nào mình cũng chọn con dê có khung xương to, đó là điều hiển nhiên. Nhìn cặp chân trước to, bả vai rộng là con đó chọn được, có ngực thì càng tốt. Cũng phải biết xem con nào quá béo mà tránh, kể cả bà con chăm dê béo quá sẽ khó đẻ.
Vú nhánh cũng chẳng sao hết, quan trọng là hai núm vú dê cái tơ to. Thì sau này mới cho sữa nhiều, thêm cái nữa là dậu, dê cái dậu càng lớn càng tốt.
Cổ thì chưa quan trọng lắm, anh em mà chọn dê bách thảo chắc chắn cổ dài rồi. Cứ lông sát là anh em thấy được rồi.
Một vấn đề để tâm nữa là móng, con dê có hai móng thế bên trên là đúng. Có con sẽ có một hoặc ba móng thế nên cộng lại là ba móng, năm móng. Cũng tương tự lợn, anh em cứ chọn dựa vào tiêu chuẩn chung không dị tật đã.
Tóm lại cách chọn dê giống nuôi hướng thịt cứ tiêu chí khung to, vú lớn, dậu lớn, lông sát yên tâm đủ yêu cầu.
Phân biệt dê thu gom về hay nuôi tại trại?
Nếu dê gom về thì chân và lông bẩn, xù bởi quá trình vận chuyển. Từ đó ta nhìn qua dê tại trại sẽ thấy khác hẳn. Dê chuyển vùng rất dể bị bệnh viêm mũi hay đau mắt, nhìn mặt lem nhem. Cái này tinh ý một chút là ta dễ dàng nhận biết.
Còn cách xem dê ở trại cho ăn gì nữa, ta nhìn qua máng. Nếu máng trống trơn chẳng có gì thì ta nhìn qua nền sàn, phân dê. Dằm nát xem cấu trúc bên trong phân, cái này cần có kinh nghiệm nuôi mới biết được.
Công tác chọn dê giống cần đặc biệt quan tâm khi mới bước nghề. Chúng tôi mong rằng từ kinh nghiệm trên bà con sẽ chọn được con dê giống tốt nhất cho trang trại.
Theo: Thủy Tiên
