Cây đót rừng là một loại cây không còn xa lạ với nhiều vùng quê. Hoa cây đót làm chổi, lá cây đót gói bánh chưng, bánh do,…. Tuy nhiên đặc tính cây đót thế nào thì không hẳn ai cũng biết. Hãy cùng Niên Giám Nông Nghiệp tìm hiểu chi tiết về loài cây này nhé.
Mục lục nội dung
Cây đót rừng là gì?
Cây đót có danh pháp khoa học là Thysanolaena latifolia nhiều vùng của nước ta còn gọi là cây chít. Chúng có nguồn gốc tại Ấn Độ, Myanmar, Thái Lan, Malaysia và Trung Quốc, Việt Nam và Nhật Bản.
Cây đót rừng thuộc họ lúa. Chúng là một loại cỏ sống lâu năm dạng búi, rất khỏe . Các thân xốp rắn mọc thẳng hoặc hơi xòe, cao đến 3,5 m. Bẹ lá có lông dọc mép ngoài. Phiến lá hình mũi mác tương đối to dài từ 30-65 cm và rộng 3-7,5 cm.
Gốc lá rộng và tròn hoặc xếp dưới, mép lá không rõ ràng, bên dưới có nếp gấp rõ ràng. Cụm hoa hình chùy to và rủ ở đầu. Cụm hoa có thể dài tới 140 cm, phát triển tốt. Hoa chia nhỏ thành nhiều cành con. Chúng cũng có quả, nhỏ và thuôn dài.
Cây đót rừng có ở đâu?
Cây đót rừng có thể sống trong nhiều điều kiện khác nhau. Chúng phân bố ở độ cao từ 150-2000 m. Có thể gặp chúng ở các thung lũng và sườn dốc có bóng râm nhẹ, khe núi và ven sông.
Chúng có thể phát triển đơn lẻ hoặc thành nhóm. Cây đót có xu hướng phát triển kết hợp với các loại cây cối khác mà thông thường là tre rừng. Chúng có thể phát triển ở cả những nơi không có đầy đủ ánh sáng.
Tác dụng của cây đót rừng
Cây đót làm chổi
Một trong nhưng tác dụng điển hình của cây đót rừng đó là làm chổi. Ngoài các loại chổi tre, chổi sể, chổi rơm,… thì chổi từ cây đót rừng cũng đang rất được ưa chuộng. Không chỉ giá thành thấp mà chổi từ cây đót còn có nhiều ưu điểm khác như nhẹ nhàng và dễ quét,..
Chổi từ cây đót rừng đã và đang là một nghề đem lại thu nhập khá cho bà con nông dân. Cách làm chổi từ cây đót rừng không quá khó nhưng giá bán lại khá ổn định. Hãy cùng Niên Giám Nông Nghiệp tìm hiểu qua về cách làm chổi từ cây đót rừng nhé.
Thu hoạch bông đót làm chổi
Đầu tiên, thu hái hoa cây đót về phơi khô. Để chổi đạt chất lượng tốt thì hoa lúc thu hái phải là hoa đót vừa trưởng thành nhưng chưa chín. Thường thì mua hoa cây đót sẽ kéo dài từ tháng 1 tới tháng 3.
Do đó khi thu hoạch bông đót tốt nhất nên là vào tháng 2. Lúc này bông đót vừa độ bánh tẻ. Các bông đã thoát hết ra khỏi bẹ lá sẽ cho năng suất cao nhất. Thu hoạch bông đót quá già sẽ dễ rụng và dễ gãy. Còn bông đót quá non sẽ dễ bị hao hụt nhiều khi phơi và cành hoa không được đẹp.
Bạn có thể chặt cả cây đót về sau mới tách bông hoặc chặt độc bông đót và để lại gốc. nên tiến hành dùng dao hoặc kéo sắc chặt dứt khoát. Thân đót khá xốp nếu không chặt dứt khoát sẽ rất dễ bị tước cây.
Các bông đót khi thu hoạch nên có độ dài từ 1.8 tới 2.2 mét. Không nên thu hoạch quá ngắn sẽ khiến việc làm chổi khó khăn. Trong khi thu hoạch dài gây khó khăn trong vận chuyển và phơi bông đót.
Xử lý và chuẩn bị dụng cụ làm chổi
Sau khi thu hoạch tiến hành phơi khô bông đót. Chú ý khi phơi thì nên phơi từng lớp mỏng và thi thoảng trở các bông đót. Để chúng đều và khô đồng thời cũng nhau. Khi phơi tránh nước rây vào có thể gây mốc bông đót làm giảm tính thẩm mĩ khi làm chổi.
Để làm chổi từ cây đót rừng thì ngoài nguyên liệu là bông đót khô bạn cần thêm một số nguyên liệu khác như dây mây, dây kẽm buộc, nọc tre. Ngoài ra một số dụng cụ cần thiết như kéo cắt, kìm.
Cách làm chổi từ bông đót
Đầu tiên, bạn cần tước bông ra khỏi thân đót. Sau khi tước bông, chúng khá sắc nên bạn nên chú ý để không bị bông đót cắm vào tay. Sau khi tước xong sẽ phân loại các bông đót theo độ dài thành ba loại dài, trung bình và ngắn. Và tiến hành chặt bằng cuống.
Tiếp theo là buộc chúng lại thành các nắm nhỏ cỡ bằng ngón tay cái. Các nắm nhỏ này sẽ được buộc thành các nắm lớn tạo thành chổi thô. Thông thường, người làm nghề chuổi sẽ bó khoảng 10 nắm nhỏ cho mỗi chổi.
Có thể cho thêm cọc tre vào để cán chổi được vững chắc hơn. Sau đó đầu chổi được bện thành hình cánh quạt. Cuối cùng đó là chặt phần đầu và cán chổi cho bằng nhau.
Chổi đót hiện nay ngày càng đang đa dạng hóa về mẫu mã, dáng vẻ. Chúng đang ngày càng phổ biến khắp các con ngõ, khắp phố xá từ nông thôn tới thành thị và thậm chí đã được xuất khẩu ra nước ngoài.
Với giá bán trung bình từ 25 tới 50 nghìn đồng cho mỗi chiếc chổi. Nghề làm chổi đót đang đem lại một nguồn lợi kinh tế cho nhiều bà con nông dân. Sản phẩm thủ công này đã giúp nhiều người dân làm giàu trên chính mảnh đất quê hương mình.
Lá cây đót gói bánh
Lá cây đót tương đối dài và rộng bản. Đồng thời gân lá nhỏ, lá tương đối dẻo dai nên được nhiều vùng lấy để gói bánh do, bánh tét. Lá cây đót đặc biệt được sử dụng nhiều ở các vùng thuộc tỉnh Bắc Giang để gói bánh chưng.
Để gói được bánh chưng đẹp thì công việc chọn lá đót rất quan trọng. Các lá đót để gói bánh chưng phải là các lá bánh tẻ, xanh toàn bộ. Không có dấu hiệu sâu bệnh cũng như vàng úa.
Khi lấy lá đót gói bánh nên tiến hành tước cả lá phần cuống. Bạn có nên đeo găng tay khi thu hái lá. Bởi vì mép lá và cuống mới tước tương đối sắc sẽ rất dễ gây cắt tay.
Sau đó xếp thành các nắm lá và tiến hành chặt cuống hai đầu. Trước khi đem gói bánh nên tiến hành luộc qua hoặc chần lá qua nước sôi để lá không bị vỡ. Đồng thời khi bẻ đầu lá sẽ mềm và đẹp hơn.
Tác dụng chữa bệnh của cây đót rừng
Các nghiên cứu cho thấy trong cây đót rừng có chứa nhiều hợp chất các nhau. Một số hợp chất có đặc tính kháng khuẩn và làm lành vết thương. Một số hợp chất khác ngăn ngừa loét và giảm sẹo.
Ngoài ra cây đót còn có tác dụng làm bền thành mạch. Chúng thích hợp để chăm sóc da vì nó thúc đẩy quá trình tái tạo các mạch máu ngoại vi và kích thích sản xuất collagen. Da nổi mẩn, đau và bỏng cũng cũng có thể giảm khi dùng cây đót rừng.
Nhưng do các hợp chất có hoạt tính này lại tồn tại với lượng tương đối nhỏ trong cây đót nên chúng không được sử dụng nhiều. Công dụng được sử dụng nhiều theo y học cổ truyền lại đến từ một loài sâu sống ở cây đót gọi là sâu đót.
Theo nghiên cứu, sâu đót chứa rất nhiều hợp chất axit amin bổ dưỡng cho sức khỏe. Sâu đót có màu trắng sữa, căng mỏng giúp nâng cao sức khỏe và tăng cường sức đề kháng chống lại sự xâm nhập của vi sinh vật. Ngoài ra sâu đót cũng chứa lượng lớn acid béo không no bão hòa cần thiết cho cơ thể.
Tuy nhiên không phải cây đót nào cũng có sâu. Sâu đót thường sẽ làm hỏng cây và khiến cây sẽ không thể thu hoạch được hoa hay lá nữa. Thông thường những cây đót vàng và không thể ra hoa là những cây đang chứa sâu đót.
Cây đót giúp bảo vệ môi trường
Cây đót mọc thành từng đám và có nhiều rễ chằng chịt mọc sâu xuống mặt đất khoảng một mét. Điều này làm cho nó có hiệu quả cao trong việc ngăn chặn xói mòn đất trên các sườn đồi . Đồng thời chúng ít có khả năng bị đổ hơn so với các loại cây khác như chuối, bưởi, táo,…
Rễ và lá của cây làm chậm dòng chảy của nước đặc biệt khi mưa lớn bằng cách hút nước trong đất. Cây đót rừng cũng đã được chứng minh là có thể giúp cải tạo đất vì nó giúp giữ ẩm cho mặt đất và thúc đẩy quá trình làm màu mỡ đất, tăng độ phì nhiêu cho đất.
Cây đót góp phần thúc đẩy đa dạng sinh học
Như nhiều loài cây khác cây đót cũng góp vào tạo đa dạng sinh học. Cây đót rừng được trồng ở những nơi bị phá hoại. Chúng sẽ giúp các gốc cây mọc cành và các thảm thực vật khác mọc trở lại.
Ngoài ra việc thúc đẩy các loài thực vật khác phát triển đặc biệt là các loài thực vật là thức ăn của các động vật làm phong phú thêm nguồn sống. Đồng thời, cây đót không tranh giành đất với các loại cây họ lúa khác nên có thể dễ dàng trồng đồng loạt số lượng lớn.
Cách trồng cây đót rừng
Điều kiện phát triển của cây đót
Cây đót rừng là loại tương đối dễ trồng. Các yêu cầu về ánh sáng độ ẩm cũng như đất đều không cao. Về ánh sáng chúng có thể phát triển trong nắng hoàn hoàn hoặc bóng râm bán phần. Nhưng chúng sẽ phát triển tốt nhất ở nơi có nắng thường xuyên.
Chúng không yêu cầu quá cao về nước do có bộ rễ phát triển mạnh để lấy nước sâu trong lòng đất. Tuy nhiên khi trồng cây đót cần tưới nước thường xuyên khoảng hai ngày một lần.
Cây đót có thể sống trong đất bạc màu. Tuy nhiên chúng sẽ phát triển tốt trong đất giàu mùn, chứa nhiều dinh dưỡng và thoát nước tốt.
Nhân giống
Cây đót có thể dễ dàng nhân giống bằng hạt, trồng cây con hoặc phân chia thân rễ. Cách trồng từ hạt thường tốn nhiều thời gian và công chăm sóc. Do đó trong thực tế người trồng đót thường chủ yếu nhân giống bằng cách phân chia rễ.
Vào cuối mùa thu hoạch khoảng cuối tháng ba đầu tháng 4. Tiến hành chặt sát gốc đót. Đào rễ lên và phân chia thành những phần nhỏ để trồng. Khi phân chia nên dùng dao cắt dứt khoát, sau đó tỉa bớt rễ và đất.
Chăm sóc cây đót
Ở giai đoạn đầu khi mới trồng cây đót, sức sống cây còn kém bạn nên tiến hành làm cỏ thường xuyên cho chúng. Khi chúng trưởng thành thì tần suất làm cỏ có thể giảm xuống. Tiến hành tưới nước thường xuyên. Tần suất tưới nước có thể tăng giảm tùy theo thời tiết.
Cây đót khi già sẽ chết. Thông thường cũng sẽ chết sau vài năm trồng. Bởi vậy bạn nên cắt tỉa toàn bộ cụm cây xuống mặt đất bằng kéo cắt lớn hoặc dao phát để khuyến khích cây mọc mới mỗi năm.
Trên đây là những chia sẻ của Niên Giám Nông Nghiệp về cây đót rừng. Hy vọng những chia sẻ này sẽ bổ ích cho bạn. Chúc bạn may mắn và thành công.
Theo: Biển Lặng
