Việc chăn nuôi một số giống chim nội địa hiện khá phát triển. Có thể kể đến chim cút, chim trĩ… khác hơn có thể nhắc đến chim yến. Là đối tượng cho sản phẩm bổ dưỡng, thu nhập ổn. Vậy kỹ thuật nuôi yến cơ bản có những điểm gì cần chú ý cụ thể là nuôi yến ở phía bắc thời gian gần đây.
Nuôi chim yến có khó, đòi hỏi kỹ thuật như thế nào? Và xây chuồng ra sao, xin chia sẻ với bạn đọc về kỹ thuật nuôi chim yến ở phía Bắc.
Mục lục nội dung
Xây dựng nhà yến
Đặc thù của nhà yến là tối vì chúng xây tổ nơi bóng tối. Để có sự an toàn suốt quá trình sinh sản cũng như là những thế hệ sau của nó. Nhà yến cần được làm kiểu cách âm cách nhiệt với bên ngoài.
Trước tiên về xây nhà yến cần thiết kế hay mua thiết bị như nào? Cần khu đất rộng thế nào thì phù hợp?
Xây dựng nhà yến ở phía bắc hay nói chung trên cả nước, các nước Indo, Malai. Nói chung cũng giống nhau đều liên quan đến hai phần cứng và phần mềm. Phần cứng chính là các tầng, phòng mà ta xây lên. Còn mềm là âm thanh, cách thức vận hành nhà yến.
Với kỹ thuật nuôi yến nhà yến thường thì mình làm cao từ ba đến 5 tầng. Tùy từng vị trí khu vực để mình xây, ví dụ nếu nhà giữa cánh đồng. Không có cây cao, không có các nhà khác quá cao tầng thì có thể xây một đến hai tầng vẫn được.
Còn nếu ở vị trí trong vùng có nhiều nhà cao thì mình nên xây từ ba đến năm tầng. Mỗi tầng cao từ hai mét rưỡi cho đến ba mét hai, trong phạm vi đấy là mình làm được.
Thiết bị trong nhà yến
Còn ở phía bắc thì phần cứng có chút khác với ở phía nam. Bởi khí hậu không khắc nghiệt bằng ở phía bắc. Nên ta cần bố trí cải tiến kỹ thuật về mặt thiết kế, nghĩa là ở phần cứng. Thời tiết có biên độ nhiệt chênh lệch lớn nên mình phải xây làm sao để tốt nhất.
Tức là khi mình vận hành nhà nuôi yến bên trong luôn ổn định. Bên trong cũng lắp các máy sưởi, ta cần phải làm cách âm cách nhiệt tốt. Vừa tránh phí tiền chạy máy, vừa tránh việc sưởi cho chim thiếu hiệu quả.
Có thể nói một khó khăn là cách thức vận hành nhà yến vào mùa đông. Mật độ ống thông hơi cần làm dày hơn và ống to hơn. Nếu làm một hàng ống như bình thường thì hơi ít.
Chọn loại gỗ nào để yến làm tổ?
Một điểm khó nữa là mùa mà độ ẩm thường xuyên cao. Trần bằng gỗ dễ bị ẩm và mốc, một khi đã vậy chim yến khó có khả năng xây tổ nữa. Nó sẽ không nhả dãi bởi khả năng bám dính trên đó thấp. Thêm nữa mùi gỗ mốc cũng rất hôi nên yến sẽ bỏ đi.
Gỗ làm trần cũng đừng quá tùy tiện được, ví dụ cần sài gỗ Meranti. Tuy vậy thì nước ta cũng có một số loại làm trần được. Ví dụ như gỗ keo, gỗ mít hay gỗ sồi là một số gỗ mà ta làm được. Tuy nhiên thì độ bền sẽ thấp, độ chịu ẩm mốc chưa bằng gỗ chuyên dụng Meranti đỏ của Malai được.
Cách dẫn dụ yến
Trong kỹ thuật nuôi yến làm thế nào để dẫn dụ được đàn yến vào?
Trước tiên để dẫn được chim yến dựng nhà cần đạt. Tức năm điều cần đáp ứng để mà dẫn chim yến tức âm, ẩm, sáng, khí, nhiệt.
Yếu tố nào cũng cực kỳ quan trọng, có một yếu tố sai thì nhà sẽ bị chậm chim. Hoặc có thể chẳng có chim đến ở. Còn nối về số lượng chim yến ngoài môi trường là tương đối nhiều.
Lợi thế tại miền bắc chính là có ít nhà yến, do vậy mà thời gian dẫn dụ chim nhanh. Do vậy sẽ nhanh được thu. Xây chuẩn theo kỹ thuật nuôi yến tháng thứ hai tới tháng thứ ba sẽ được ba đến bốn chục ổ rồi.
Tức là khả năng tăng nhanh vì yến ngoài tự nhiên nhiều, chỗ ở thì đang ít. Đây là mình dẫn yến tới chỗ ở chứ chưa phải nuôi yến. Căn bản mình không cho ăn, không can thiệp vào các vấn đề khác. Nói chung kỹ thuật nuôi yến giống như cho chúng thuê chỗ ở, xong lấy lại tổ chúng bỏ lại thôi.
Thời điểm mà chim con rời tổ rồi thì mình khai thác lại. Bởi tổ đó chẳng được chim yến sử dụng nữa mà để lâu thì cũng hỏng.
Ta phải giữ để chim sinh sản thì nó mới chấp nhận nhà mình. Chứ nếu nó mà chưa kịp đẻ, ta cứ vặt liên tục như thế chim sẽ cảm thấy không an toàn. Nó sẽ bỏ đi nơi khác ngay.
Chu kỳ sinh sản của chim yến
Một chu kì như thế dao động trong sáu mươi đến bảy mươi ba hôm. Từ lúc quẹt tổ cho đến thời điểm yến non rời tổ.
Không còn sống cùng với bố mẹ nữa mình mới khai thác tổ. Không như một số thông tin sai lệch nhiều người vẫn nghĩ về nuôi yến. Bởi hiếm ai am hiểu đi lấy tổ mà chim đang dùng. Như vậy đồng nghĩa với việc phá luôn mô hình nuôi chim yến.
Ta cần nâng niu chúng bởi mỗi con chim một năm sinh sản ba lứa. Chu kì ba lứa đấy ra sau con, những con đó tiếp tục ở lại hoặc đi nhà khác sinh sản nhân số đàn lên cho mình. Như vậy chẳng ai nuôi yến dại gì mà đi phá tổ cả.
Nhà yến thưa thì mức tiêu chuẩn chấp nhận được là ba đến năm trăm chim mỗi năm. Nhà dày thì chim có khả năng chậm lại. Dưới hai trăm chim một năm được coi là chậm chim, cần điều chỉnh lại một trong năm yếu tố.
Nhiệt độ trong nhà nuôi yến
Trong quá trình nuôi yến thì nhiệt phù hợp nhất cho cả mùa đông, mùa hè là bao nhiêu?
Bởi cũng khá khó nên ta cần cố gắng làm tốt nhất có thể. Mùa đông thì duy trì nhiệt độ phòng là hai mươi lăm, còn hè thì để theo tự nhiên không cần can thiệp. Nhưng cần để tuyệt đối đừng dưới hai mươi lăm trong kỹ thuật nuôi yến, đó là kinh nghiệm vận hành nhà yến.
Với kỹ thuật nuôi yến cũng cần lắp thêm các mắt cảm biến và thiết bị phun sương. Các đầu cảm biến ta lắp ở trên trần cùng với vị trí yến làm tổ. Luôn phải giữ cho ẩm ở một mức theo tiêu chuẩn.
Tất cả đều tự động hóa hết, ta tránh can thiệp nhiều nhất càng tốt. Ta chỉ có đi khai thác tổ yến và kiểm tra định kì tháng một hai bận. Kiểm tra các đường dây rồi loa, đa số loa dễ hỏng nhất. Nhà yến có rất nhiều loa, chủ yếu các loa giúp chim ở lại.
Kỹ thuật nuôi yến – phần âm thanh
Với nhà yến thì phần âm chia làm các phần riêng: âm gọi, âm dẫn, âm ru còn là âm bầy đàn để giữ chim ở lại.
Dụ được yến phải có âm thanh bài bản, đi từ cường độ âm, rồi các đường đi âm, bố trí loa sao cho hợp lý.
Âm gọi chính là âm trên cao nhất ngoài trời, hệ thống loa trên mái để kéo chim về. Gọi chim ở tầm xa, khi chim ăn trong phạm vi nghe thấy âm thanh đấy chúng sẽ bay lại. Khoảng hai đến ba cây trong phạm vi đấy người ta gọi là phóng gọi chim yến đến gần.
Khi chim đến gần thì lại có âm thanh dẫn bắt đầu nơi miệng lỗ (lỗ bé thôi tầm 50×80 cm). Thì chim yến sẽ đi theo những lỗ đấy vào, loa dẫn sẽ đặt ở ngang tường.
Loa ru đã nói ở trên sẽ đặt ở trần gần chỗ chim yến xây tổ. Âm thanh nào đều cần có hết nhưng cần nhất vẫn là âm ru. Tức là chim có quyết định ở hay đi là do những âm này. Âm này ta cần bật 24/24 còn hai âm kia chỉ cần bật ban ngày thôi, cứ để từ năm giờ sáng đến bảy giờ tối.
Lưu ý
Để dụ thì ta có thể dụ quanh năm, ngày nào cũng mở loa. Theo kinh nghiệm ở phía bắc thì nên gọi tầm đầu mùa xuân cho tới cuối mùa thu. Chim yến cũng có tính chung thành và chung thủy, nếu nó đã chọn nhà mình rồi mà không bị phá thì sẽ không di cư.
Chỉ có trường hợp trong nhà bị ẩm, trong nhà có mối đe dọa như rắn, tắc kè, chuột, bọ,… Khiến nó cảm giác không an toàn thì mới đi. Còn không thì sẽ cố định nhà đó hết đời luôn.
Phía bắc theo ghi nhận thì tất cả tỉnh ven biển đều nuôi yến tốt. Hai ba năm gần nhất nghề nuôi yến phía bắc tăng trưởng nhiều.
Âm phát ra nơi các nhà nuôi yến có tác động ra quanh đó một chút. Nên chọn các vị trí thưa dân cư để dựng nhà yến.
Ví dụ như giữa cánh đồng, xung quanh ít nhà, gần ao hồ, gần nguồn ăn nhất cho chim để tránh ảnh hưởng dân cư. Nhà xây theo hướng nào thì yến cũng sẽ ở.
Thời điểm khai thác tổ yến
Khai thác tổ yến vào thời gian nào trong ngày?
Kỹ thuật nuôi yến ta khai thác vào buổi sáng vì lúc đó chim đi ăn nên nhà sẽ vắng. Đa số còn lại sẽ là chim non còn chim bố mẹ tầm ba rưỡi đổ đi mới về. Khi chim về đông sẽ kín luôn lên tới ba bốn ngàn con có thể gây ra hoảng loạn.
Một tổ yến nặng từ tám đến mười bốn gam. Một tháng lấy tầm hai bận, chọn thời điểm chim non bay đi rồi.
Tổ vừa lấy xuống là yến thô, nguyên bản lẫn cả lông bởi khi yến nhả dãi ra bị dính số ít lông bụng vào. Đặc thù sẽ hơi tanh chút kiểu như lòng trắng trứng gà. Khi sơ chế ta mới nhặt hết lông ra, một lạng tổ thô dao động từ mười tám đến hai mươi lăm triệu. Thu nhập tính ra khá hơn nuôi chim bồ câu.
Xem xét trước khi đầu tư nuôi yến
Cùng người dựng mười nhà yến vẫn có nhà thất bại. Kỹ thuật nuôi yến quyết định tới tám mươi phần trăm khả năng thành công của nhà yến.
Trước khi có thu năm bảy mươi triệu tháng ta phải có tiền bỏ ra. Khoảng một tỷ rưỡi với nhà yến một trăm mét vuông ba sàn và đất để xây nhà.
Mất khoảng chín đến mười hai tháng để dẫn yến vào (cái này là còn tùy vào nhiều yếu tố khác chứ đừng tưởng có nhà yến rồi mở máy dẫn yến là có yến vào). Điều nữa là các bạn nên suy nghĩ kĩ đó là tiếng ồn của tiếng chim. Nếu bạn xây nhà yến xa nơi đông người thì ổn, vì nó cũng khá ồn.
Đâu phải ai bước vào nuôi yến cũng đều thành công ngay được. Cần có niềm đam mê chim yến và kinh nghiệm tích lũy. Cách vận hành đúng sẽ giảm thiểu được hao hụt chim tối đa. Mong rằng với một số vấn đề chia sẻ trên giúp bà con có thêm thông tin về nuôi yến nói chung và cụ thể tại phía bắc nói riêng.
Theo: Thủy Tiên
