Các thuốc trị bệnh cho cá

Mô hình nuôi thủy sản đang ngày càng được chú trọng trong chăn nuôi. Hiện nay sử dụng thuốc điều trị cho cá chưa được chú trọng lắm. Trong khi phần lớn thiệt hại có thể hạn chế phần nào nếu sử dụng thuốc trị bệnh cho cá.

Nếu bạn đang có dự định nuôi trồng thủy sản hay đang nuôi ao cá, bạn nên tìm hiểu về các thuốc trị bệnh cho cá. Điều đó sẽ giúp bạn chủ động trong chăn nuôi. Cũng như hạn chế phần nào thiệt hại. Tìm hiểu về các thuốc trị bệnh cho cá còn giúp bảo vệ người tiêu dùng không phải sử dụng sản phẩm về cá độc hại.

Đặc điểm hệ thống chăn nuôi thủy sản ở nước ta

Một loạt các hệ thống nuôi đã được phát triển để đáp ứng nhu cầu của các loài cá và mục đích chăn nuôi. Mỗi hệ thống nuôi có các điều kiện khác nhau quyết định tỷ lệ phát tán bệnh cho cá. Do đó ảnh hưởng đến cách sử dụng thuốc trị bệnh cho cá, cách xử lý cá và môi trường.

Yếu tố quan trọng nhất, ảnh hưởng đến các lựa chọn điều trị, là lượng nước được thay. Ngoài ra còn có độ pH và nhiệt độ của nước. Những yếu tố quan trọng trong việc lựa chọn thuốc trị bệnh cho cá rất khó kiểm soát.

Ao

Các ao nước ngọt là hệ thống chính được sử dụng ở nước ta. Điều kiện ao nuôi, đặc biệt là nhiệt độ, dễ bị thay đổi bởi các điều kiện môi trường. Các ao có thể được quản lý dưới dạng hệ thống mở rộng, bán thâm canh hoặc thâm canh.

Phạm vi vào mật độ nuôi của cá và lượng thức ăn. Mật độ cá cao cần theo dõi nhiều hơn để duy trì điều kiện nước thích hợp. Vì mật độ nuôi cao làm giảm chất lượng nước và tăng căng thẳng cho cá. Liên quan chặt chẽ đến sự bùng phát dịch bệnh và ảnh hưởng tới tác dụng khi sử dụng thuốc trị bệnh cho cá.

Đa số thuốc trị bệnh cho cá có hiệu quả rất cao nếu sử dụng trong nước sạch, có hàm lượng oxy cao. Thay vì một hệ thống ao không phù hợp, mương hoặc bể có nước chảy liên tục là phù hợp.

Các bể tròn hoặc mương bê tông thể hiện cách tiếp cận thâm canh hơn với lưu lượng nước cao hơn. Chúng cũng cho phép thuốc trị bệnh cho cá có hiệu quả hơn.

Hệ thống nuôi lồng

Chuồng là loại chuồng lưới nhỏ có khung cứng. Các loại phổ biến nhất là lồng nổi và cố định. Thức ăn thừa có thể chìm xuống đáy lồng hoặc thức ăn trôi nổi rời khỏi chuồng.

Hệ thống khác

Hệ thống tuần hoàn là hệ thống nửa kín, trong đó một phần nước được thay đổi liên tục. Các hệ thống này cung cấp mức độ kiểm soát cao đối với thức ăn, nhiệt độ, chất thải và thuốc trị bệnh cho cá. 

Các hệ thống này có những vấn đề riêng biệt, chẳng hạn như lây truyền bệnh và việc sử dụng thuốc trị bệnh cho cá cần phải tính đến các vi sinh vật khác nhau liên quan đến loài được nuôi cấy.

Các cách dùng thuốc trị bệnh cho cá

Hai con đường phổ biến nhất để sử dụng các chất trị bệnh cho cá đó là dùng bằng đường nước hoặc bằng đường thức ăn.

Thuốc nước

Thuốc cho cá qua nước mà chúng sinh sống là phương pháp quản lý truyền thống và phổ biến nhất.

Phương pháp này được sử dụng khi môi trường chăn nuôi nhỏ. Chẳng hạn như với cá con, và ấu trùng. Thuốc trị bệnh cho cá bằng nước là một phương pháp đơn giản. Trong đó chỉ cần biết thể tích nước để tính được nồng độ cuối cùng của thuốc. Nó thường được khuyến nghị cho các loại thuốc có trọng lượng phân tử thấp có thể phân phối triệt để trong nước.

Các loại thuốc được phân phối sẽ được cá hấp thụ qua biểu mô của mang, da và niêm mạc. Đồng thời sẽ tiêu diệt các mầm bệnh sống tự do. Ngoài tính đơn giản của nó, ưu điểm khác của thuốc nước là có thể điều trị một số lượng lớn cá cùng một lúc.

Tuy nhiên, tỷ lệ hấp thu khác nhau giữa các loại thuốc trị bệnh cho cá. Nói chung, các hợp chất ưa béo sẽ khuếch tán qua màng của cá nhưng các hợp chất ion có trọng lượng phân tử lớn thì không. Tỷ lệ hấp thụ cũng khác nhau giữa các loài cá.

Thuốc trong thức ăn

Thức ăn có thuốc được chuẩn bị bằng cách thêm một lượng nhỏ thuốc trị bệnh cho cá vào chế độ ăn, hoặc thuốc có thể được phun hoặc phủ lên trên thức ăn.

Ưu điểm của thuốc trong thức ăn là giảm lãng phí khi so sánh với thuốc dạng nước. Nó cũng làm giảm sự tiếp xúc không mong muốn của môi trường và các loài cá khác với thuốc. Thuốc trong thức ăn là thực hành tiêu chuẩn cho một số lượng lớn bệnh và các loài cá.

Việc quản lý thành công thức ăn có tẩm thuốc phụ thuộc phần lớn vào mức độ cho ăn của quần thể bị nhiễm bệnh. Tuy nhiên, hầu hết tất cả cá bị bệnh đều ngừng ăn, những cá thể lớn hơn và khỏe mạnh hơn ăn nhiều hơn. Do đó thuốc thường là dự phòng chứ không phải điều trị.

Lý tưởng để sản xuất thức ăn có thuốc là thêm thuốc vào thức ăn trước khi trộn. Ngay cả khi tất cả cá trong ao ăn cùng một lượng thức ăn, chúng sẽ không nhận được cùng một liều lượng thuốc. Điều này gây ra tình trạng lạm dụng thuốc hoặc sử dụng thuốc dưới ngưỡng cho phép, có thể dẫn đến tình trạng kháng thuốc.

Hơn nữa, có tác động đến môi trường, bất kể cá đã được xử lý thuốc thành công hay chưa. Thức ăn thừa tích tụ trên sàn nhà,cùng với phân được tẩm thuốc có chứa thuốc chưa chuyển hóa như oxytetracycline. Nhiều kỹ thuật khác nhau đã được phát triển để thu hồi thức ăn thừa hoặc phân có tẩm thuốc.

Thuốc trị bệnh cho cá bằng đường tiêm

Các đường tiêm thông thường cho cá là tiêm bắp, tiêm trong màng bụng và tiêm xoang lưng. Phương pháp tiêm được chỉ định để tiêm phòng. Điều trị một số lượng hạn chế cá hoặc cá có giá trị. Và cho một số quy trình xét nghiệm chẩn đoán nhưng chúng tốn nhiều công sức.

Các loại thuốc trị bệnh cho cá nên dùng

Thuốc kháng sinh ( thuốc kháng khuẩn)

Để điều trị thành công cá bệnh, cần chẩn đoán chính xác tác nhân gây bệnh. Ngoài ra, các yếu tố vật chủ cũng quan trọng. Chẳng hạn như loài cá, cho dù đó là bệnh toàn thân hay khu trú. Sự thèm ăn của cá thể bị bệnh, cũng như hệ thống nuôi và môi trường. Khía cạnh thứ ba cần xem xét trong việc sử dụng thuốc kháng khuẩn là bản chất của bản thân thuốc.

Nói chung, các vị trí tác dụng của thuốc được sử dụng trên cá là niêm mạc ruột và mang. Đó là nơi có tốc độ lưu thông máu cao. Nếu sử dụng đường uống, cần xem xét những thay đổi trong hệ vi khuẩn đường ruột.

Tetracyclines

Được sử dụng như một loại thuốc được lựa chọn đầu tiên cho gần như tất cả các bệnh do vi khuẩn của cá. Không chỉ phổ biến rộng rãi mà còn rẻ hơn các loại thuốc kháng khuẩn phổ rộng khác . Việc sử dụng rộng rãi này đã dẫn đến sự kháng thuốc của vi khuẩn trong ngành nuôi trồng thủy sản.

Thuốc hầu như không bị cá chuyển hóa. Nên hầu như toàn bộ liều lượng lớn được bài tiết hoặc thải ra môi trường. Tác dụng trong nước ngọt yếu hơn trong nước biển. Không chỉ vỉ vì nồng độ cation thấp hơn mà còn do cá nước ngọt không uống.

Penicillin

 Các penicilin bán tổng hợp này được sử dụng ở hầu hết các loài cá nuôi.

Macrolide

Vì phần lớn vi khuẩn gây bệnh cho cá là Gramnegative. Nên việc sử dụng macrolide bị hạn chế và đặc hiệu. Chỉ có ba loại được sử dụng ở bất kỳ mức độ nào trong nuôi trồng thủy sản. Đó là erythromycin, spiramycin và josamycin.

Quinolones

Phổ hoạt động của nó chủ yếu chống lại vi khuẩn Gram âm. Nhưng trên thực tế, hoạt động này bao trùm phần lớn các vi khuẩn gây bệnh cho cá.

Sulfonamit

Các sulfonamit có phổ hoạt tính rộng, nhưng ứng dụng duy nhất của các hợp chất này trên cá là bôi ngoài da cho các vết thương, trầy xước và loét. Một ưu điểm của sulfonamid so với các loại thuốc kháng khuẩn khác là chúng được hấp thụ qua mang. Do đó, quản lý bằng cách ngâm là khả thi và có giá trị đặc biệt đối với cá con.

Các sulfonamit mạnh có hoạt tính chống lại một loạt các bệnh nhiễm trùng do vi khuẩn ở cá.

Nitrofurans

Hai loại nitrofuran thường được sử dụng làm thuốc trị bệnh cho cá là furazolidone và nifurpirinol. Furazolidone được cá hấp thụ tốt và nó thường được sử dụng trong thức ăn chăn nuôi. Ngoài ra, nitrofurantoin, được hấp thu nhưng thải trừ ngay lập tức.

Chloramphenicol

Chloramphenicol đã được sử dụng như một thuốc trị bệnh cho cá dự phòng ở cá chép. Nó cũng đã được sử dụng trong điều trị bệnh loét tiêu hóa ở cá.

Florfenicol

Florfenicol được chỉ định để điều trị các bệnh về cá như bệnh nhọt và hội chứng cá hồi vân.

Thuốc xử lý môi trường

Bạn nên lựa chọn các chế phẩm sinh học như Clean QA,… Thuốc phụ thuộc vào độ PH của ao, lượng bùn và lượng thuốc. Hiệu quả thuốc cũng ảnh hưởng vào tác dụng của các loại thuốc trị bệnh cho cá khác.

Các thuốc hỗ trợ khác

Ngoài thuốc trị bệnh cho cá như thuốc kháng khuẩn. Thuốc môi trường thì bạn nên sử dụng thêm thuốc hỗ trợ khác. Các sản phẩm bổ sung vitamin, chất đạm, chất khoáng,…nên được sử dụng thường xuyên. Chúng giúp tăng đề kháng đàn cá và có thể giúp hấp thụ thuốc trị bệnh cho cá hiệu quả hơn.

Các lưu ý khi sử dụng thuốc trị bệnh cho cá

Việc tiếp xúc của động vật khác và môi trường với thuốc trị bệnh cho cá được sử dụng là không thể tránh khỏi. Do đặc điểm của hệ thống nuôi và cách thức đưa thuốc vào. Hơn nữa, thuốc tồn dư trong cá đã qua xử lý có thể ảnh hưởng đến người tiêu thụ thức ăn thủy sản.

An toàn của người tiêu dùng

Cần lưu ý khi sử dụng thuốc trị bệnh cho cá. Sử dụng đúng liều và ngừng thuốc đủ thời gian khi thu hoạch. Điều đó giúp bảo vệ sức khỏe người tiêu dùng.

An toàn đối với môi trường

Ngành công nghiệp nuôi trồng thủy sản có thể gây ra các vấn đề môi trường do ô nhiễm nước. Nguyên nhân từ các hóa chất khác nhau trong các chế phẩm kháng khuẩn và các chất chuyển hóa của chúng. 

Có một số loại thuốc được hấp thụ hoàn toàn vào cá. Do vậy không thể thu hồi tất cả các loại thuốc đã sử dụng từ môi trường. Các hợp chất béo có khả năng hình thành các vết loang trên mặt nước. Các hợp chất hòa tan có thể phân bố rộng khắp trong nước.

Kháng thuốc

Bạn chỉ nên sử dụng các loại thuốc trị bệnh cho cá khi thật sự cần thiết. Việc lạm dụng các loại thuốc trị bệnh cho cá như kháng sinh sẽ làm tăng tỷ lệ kháng thuốc. Khi đó sẽ khó điều trị lâu dài về sau.

Theo: Băng Giá