Ruồi đục trái là mối đe dọa đối với nhiều loại trái cây và rau quả. Chúng gây ra tổn thất lớn đến quá trình chín và thu hoạch, từ đó thiệt hại kinh tế cho chủ nhà vườn.
Có rất nhiều người làm vườn đang đau đầu với vấn đề này. Bạn cũng đang lo âu? Bạn vẫn chưa tìm ra cách phòng trừ loài sinh vật đáng ghét này?
Vậy thì tuyệt đối đừng bỏ lỡ những thông tin dưới đây. Vì niengiamnongnghiep.vn sẽ giúp bạn hiểu kĩ về ruồi đục trái và cách phòng trừ nó một cách an toàn. Chỉ cần nắm bắt được những bí quyết, bạn chắc chắn sẽ thành công xua đuổi chúng.
Đặc tính sinh học
Quá trình phát triển từ trứng đến trưởng thành mất khoảng 16 ngày. Thời kỳ phát triển có thể kéo dài đáng kể khi thời tiết mát mẻ.
Trứng
Ruồi cái giấu trứng vào dưới vỏ quả thành từng cụm từ 10 đến 50 quả, cách bề mặt quả khoảng 1 đến 3 mm. Những quả trứng có kích thước khoảng 1 x 0.1 mm, có màu trắng, dài và hình elip. Chúng nở trong khoảng nửa ngày hoặc 1 ngày.
Ấu trùng
Ấu trùng màu trắng không có chân và giống hình nón thuôn dài. Miệng ở cuối thân nhọn. Có 3 giai đoạn ấu trùng. Giai đoạn thứ ba dài khoảng 1cm. Toàn bộ giai đoạn ấu trùng kéo dài trong 11-15 ngày.
Khi ấu trùng trưởng thành
Khi trưởng thành, ấu trùng rơi xuống đất và hóa nhộng trong đất. Nhộng có màu nâu vàng và giống như hạt. Con trưởng thành xuất hiện trong khoảng 10 ngày.
Con trưởng thành
Màu sắc của ruồi rất đa dạng. Nhưng chủ yếu là màu vàng với những mảng sẫm màu trên ngực và bụng.
- Đặc điểm nhận dạng chính của ruồi ăn quả là đôi mắt đỏ tươi của nó.
- Chúng có kích thước bằng một phần ba so với ruồi nhặng hoặc ruồi nhà.
- Màu cơ thể thường là màu vàng nhạt đến rám nắng.
Nhìn chung, phần bụng có hai sọc đen ngang và một sọc dọc ở giữa kéo dài từ gốc của đoạn thứ ba đến đỉnh của bụng. Những dấu hiệu này có thể tạo thành một hình mẫu giống chữ “T”, nhưng một số con có thay đổi khác hơn.
Con cái bắt đầu đẻ trứng khoảng 8 ngày sau khi xuất hiện.
Trong điều kiện tối ưu, một con cái có thể đẻ hơn 3.000 trứng trong suốt cuộc đời của mình. Nhưng trong điều kiện đồng ruộng, khoảng 1.200 đến 1.500 trứng mỗi con cái được coi là sản lượng thông thường.
Quả chín được ưu tiên là môi trường để đẻ trứng. Nhưng những quả chưa trưởng thành cũng có thể bị tấn công.
Ruồi trưởng thành sống nhiều tháng.
Hành vi
Những con mới trưởng thành từ nhộng sẽ bò lên qua đất. Chúng thường bò lên từ độ sâu từ 3 đến 6 cm.
Hầu hết ruồi thường xuất hiện trong khoảng thời gian từ 7:00 đến 10:00 sáng. Khoảng thời gian này có thể kéo dài với bầu trời u ám, mưa hoặc nhiệt độ thấp. Và chúng hiếm khi xảy ra vào giữa buổi chiều.
Ruồi trưởng thành chủ yếu kiếm ăn vào buổi sáng. Chúng tìm kiếm thức ăn trong tất cả các loại thảm thực vật. Bao gồm cả thực vật có độ che phủ thấp và cây bụi, và có thể di chuyển đến các khu vực không có cây ký chủ. Không có thức ăn, ruồi sẽ chết trong vòng ba ngày ở nhiệt độ trung bình là 26 độ C.
Giống như các loài ruồi khác, ruồi đục trái thích đẻ trứng vào các vết tích trứng cũ trên quả.
Tác động của ruồi đục trái
Mối đe dọa
Loài sinh vật này tấn công hơn 400 loại trái cây và rau quả. Danh sách chủ bao gồm:
- Táo
- Quả mơ
- Trái bơ
- Trái chuối
- Ớt chuông
- Cây xương rồng
- Hạt điều
- Quả anh đào
- Ớt
- Quả dưa chuột
- Cây chà là
- Quả sung
- Giống nho
- Bưởi
- Trái ổi
- Chanh
- Trái xoài
- Cây xuân đào
- Trái cam
- Đu đủ
- Đào
- Lê
- Quả hồng
- Mận
- Trái thạch lựu
- Quýt
- Cà chua
- Loài gây hại này dường như sẽ sinh sôi trong tất cả các loại trái cây nhiều thịt. Người ta ước tính rằng 95% ruồi đục trái phát triển trên ổi.
- Tuy nhiên, chúng không tấn công các loại cây họ bầu bí như dưa chuột và bí.
Những hư hại gây ra
Sự phá hoại mùa màng do ruồi giấm phương đông gây ra là do 3 nguyên nhân chủ yếu sau:
1) Trứng chín trong quả và mô mềm của các bộ phận sinh dưỡng của một số cây nhất định 2) Ấu trùng ăn quả
3) Phân hủy mô thực vật do vi sinh vật thứ cấp xâm nhập
Ấu trùng ăn quả là gây hại nhiều nhất. Thiệt hại thường bao gồm sự phân hủy các mô và thối rữa bên trong liên quan đến sự phá hoại của giòi. Nhưng điều này thay đổi tùy theo loại trái cây bị tấn công.
Trái non bị nhiễm bệnh trở nên méo mó, chai sạn và thường rụng. Trái bị tấn công trưởng thành phát triển thường bị hư thối do ngâm nước.
Khi chỉ có một vài ấu trùng phát triển, thiệt hại bao gồm vẻ ngoài khó coi và giảm khả năng bán trên thị trường vì trứng đẻ bị thủng hoặc mô bị vỡ do thối rữa.
Trên đu đủ, ruồi đục quả là loài gây hại chính. Tỷ lệ nhiễm ruồi đục quả trên đu đủ tăng theo độ chín của quả.
Mặc dù thiệt hại thực tế trên đu đủ do ruồi đục quả là tương đối thấp. Nhưng loài ruồi này được coi là loài gây hại chính cho đu đủ khi xuất khẩu từ. Cần xử lý quả đu đủ sau thu hoạch để đáp ứng các quy định về kiểm dịch thực vật.
Trên các giống chuối, trứng và ấu trùng của loài đáng ghét này chỉ phát triển trong quả ở giai đoạn sau của quá trình chín.
Chuối chưa chín và vẫn ở trên cây chuối không phải là vật chủ cho chúng. Chuối chưa chín tới 3 đến 4 ngày sau khi thu hoạch cũng không có ruồi đục quả.
Sự kiểm soát
Cùng với các biện pháp xử lý kiểm dịch sau thu hoạch. Sẽ rất hữu ích nếu áp dụng các biện pháp quản lý trước thu hoạch để giảm số lượng ruồi đục quả.
Điều này mang lại hai lợi ích, giảm hư hỏng trái cây và loại bỏ cơ hội để ấu trùng lọt qua kiểm dịch. Kể từ khi phát hiện ra loài ruồi đục trái này, một số phương pháp đã được áp dụng để giảm hoặc ngăn ngừa thiệt hại do loài gây hại này gây ra.
Các phương pháp bao gồm: 1) kiểm soát cơ học 2) kiểm soát văn hóa, 3) kiểm soát bằng vật liệu sẵn có 4) xử lý kiểm dịch sau thu hoạch và 5) kiểm soát hóa học 6)kiểm soát sinh học.
Kiểm soát cơ học
Các phương pháp cơ học để kiểm soát ruồi đục quả bao gồm sử dụng các lớp phủ bảo vệ quả và tiêu diệt ruồi trưởng thành bằng cách sử dụng bẫy.
Có thể sử dụng những cây bụi trong phạm vi 100 mét đối với vật chủ của ấu trùng trong việc đặt bẫy. Việc sử dụng các lớp phủ bảo vệ hiệu quả và tốn kém hơn so với việc sử dụng bẫy.
Kiểm soát văn hóa
Có ba phương pháp chính có thể được sử dụng để kiểm soát loài gây hại này. Các phương pháp này là: 1) vệ sinh vườn, đồng ruộng 2) cây trồng bẫy và 3) giống kháng.
Điều quan trọng và hiệu quả nhất là vệ sinh vườn, đồng ruộng. Tất cả trái cây không tiêu thụ được và bị nhiễm trùng phải được tiêu hủy. Đất trồng nên được cày xới tơi xốp ngay sau khi thu hoạch xong.
Những quả đu đủ để lại trên mặt đất đóng vai trò là nơi sinh sản chính và là ổ chứa của các quần thể ruồi thường trú. Số lượng ruồi trưởng thành trong vườn có mối tương quan có ý nghĩa với tỷ lệ phần trăm nhiễm bệnh trên trái cây.
Đây chính là tầm quan trọng của việc loại bỏ quả rụng đối với việc quản lý quần thể ruồi đục quả trong vườn đu đủ.
Chúng tôi cũng gợi ý rằng các biện pháp kiểm soát trước thu hoạch như vệ sinh đồng ruộng có thể nâng cao chất lượng của trái cây bán trên thị trường. Bằng cách cho phép sử dụng lịch trình xử lý kiểm dịch sau thu hoạch.
Ví dụ, nhiệt hơi, nhiệt khô, nhúng hai lần nước nóng hoặc kết hợp các phương pháp xử lý này. Bạn có thể áp dụng ở nhiệt độ tiêu diệt thấp hơn hoặc thời gian xử lý ngắn hơn.
Hai phương pháp còn lại là cây trồng bẫy và giống kháng ít được sử dụng hơn do chi phí cao hơn và đòi hỏi sự kĩ lưỡng trong chọn giống.
Kiểm soát kiểm dịch sau thu hoạch
Phải lựa chọn trái cây cẩn thận và xử lý ngâm nước nóng hai giai đoạn được gọi là phương pháp “nhúng kép.
Phương pháp này bao gồm việc xử lý khi trái cây chín ít hơn một phần tư trong lần ngâm ban đầu trong 30 phút trong nước 43 độ C. Ngay sau đó là ngâm nước nóng thứ hai ở 49 độ C trong 20 phút.
Kiểm soát hóa chất
Nếu quá nhiều con, cần kết hợp các chiến lược và kiểm soát. Vào đầu mùa ruồi đục quả, phun thuốc che phủ bằng sản phẩm có chứa pyrethrum hoặc spinosad. Điều này sẽ giúp giảm số lượng ruồi đến số lượng dễ kiểm soát. Sau đó khi đặt bả hoặc bẫy để bắt ruồi cái.
Tuy nhiên, kiểm soat bằng hóa chất có thể gây hại đến quả và cả người làm vườn. Vì vậy, nếu có thể, chúng tôi vẫn khuyến khích bạn những cách thức kiểm soát không dùng hóa chất.
Kiểm soát bằng bẫy dùng vật liệu sẵn có
Nguyên vật liệu
Bao gồm:
- Giấm táo
- Xà bông rửa chén
- Một cái lọ hoặc bát nhỏ
Hướng dẫn cách làm
Đổ một cốc giấm táo vào lọ hoặc bát nhỏ.
Thêm một vài giọt xà phòng rửa bát vào bình.
Đặt bẫy ở khu vực bạn đã nhìn thấy ruồi giấm và đợi nó tự chui vào lọ.
Phương pháp thay thế
Nếu không có sẵn giấm, bạn cũng có thể bẫy ruồi giấm bằng cách đặt một miếng trái cây quá chín vào một túi nhựa mở. Chỉ đợi ruồi giấm tụ tập trên quả. Sau đó, cẩn thận niêm phong túi, nhốt chúng bên trong.
Hoặc bạn có thể bôi mồi nhử ruồi vào mặt ngoài chai nhựa rồi treo ở cây. Ruồi sẽ bị dính chặt tại vỏ chai và bạn dễ dàng loại bỏ chúng.
Kiểm soát sinh học
- Có một số loài săn mồi. Bao gồm: ong bắp cày Braconid là loài ký sinh trứng; kiến và bọ đất ăn giòi; và nhện, chuồn chuồn và các loài chim như én ăn ruồi trưởng thành
- Gia cầm là trợ giúp rất lớn trong việc kiểm soát ruồi.
- Trồng cùng với những cây có khả năng đuổi ruồi như rau bạc hà.
Kết luận
Ruồi đục trái và những rắc rối mà nó gây ra là rất đáng kể, nhất là đối với quả mọng nước. Phòng ngừa, kiểm soát chúng có thể cần sự kết hợp giữa 2 hoặc nhiều phương pháp.
Bao gồm vệ sinh vườn, đồng ruộng, sử dụng lớp phủ bảo vệ, làm bẫy, làm hàng rào hay thậm chí là dùng hóa chất.
Tuy nhiên, tại đây, chúng tôi vẫn khuyến khích bạn hạn chế dùng hóa chất để bảo vệ bản thân, người tiêu dùng và cả môi trường.
Chúc bạn có vụ thu hoạch như ý!
Theo: Thiện Huy.
