Hướng dẫn kĩ thuật trồng GẤC hiệu quả cao

Do có nhiều lợi ích nên cây gấc từ hoang dã đã trở thành cây trồng trong vườn nhà rât quen thuộc. Để giúp người sản xuất có thông tin về kỹ thuật thâm canh tăng năng suất, bài viết này niengiamnongnghiep.vn xin hướng dẫn một số kĩ thuật trồng gấc chính như sau:

Giới thiệu cây gấc

Gấc là loại cây dây leo lâu năm, lá kép dài khoảng 6 mét. Nó có thể phát triển mạnh ở vùng nhiệt đới ẩm ấm. 

Loại cây này ưa thích các loại đất hữu cơ màu mỡ, giàu mùn và ẩm nhưng thoát nước tốt, ví dụ như xung quanh ao, ruộng lúa và các khu vực bỏ hoang, và sân sau nhà.

Thân nhẵn bóng và rễ củ. Lá khá lớn, mọc xen kẽ, mép hơi có vết lõm, gốc có gân, bóng, màu xanh đậm ở trên, màu xanh lục nhạt ở dưới và có cuống lá. Hoa đơn tính, mọc đơn độc ở nách lá, màu trắng đến vàng ngà. 

Qủa gấc là màu đỏ tươi, to bằng quả dưa đỏ.và được bao phủ bởi những gai ngắn. Chúng có màu xanh khi còn non chuyển sang màu đỏ cam đến đỏ sẫm khi trưởng thành và chín. 

Mỗi quả nặng từ 600 đến 2500 g. Bình thường bên ngoài quả có gai và bên trong là cùi và hạt.

Ngoài hương vị nhẹ nhàng như bơ, gấc là một nguồn cung cấp chất dinh dưỡng, vitamin và khoáng chất dồi dào. Tiêu thụ 100 gram quả gấc cung cấp 17,4 g Carbohydrate, 1,6 g Tổng chất xơ, 2,1 g Protein, 36 mg Canxi, 0,3 g Tổng chất béo và 0,9 g Tro.

Các bước chính trong kĩ thuật trồng gấc

Bước 1: Chọn giống

Đây là bước quan trọng trong kĩ thuật trồng gấc quyết định năng suất thu hoạch. Gấc có hai giống chính là gấc nếp và gấc tẻ.

Gấc nếp quả gấc to, ít gai và khi chín có màu đỏ cam đẹp mắt, màng dày hạt, đỏ tươi. Gấc tẻ quả nhỏ hơn, sần sùi, nhiều gai, khi chín có màu vàng nhạt, màng mỏng và hạt gấc nhạt hơn. 

Loại cây này chủ yếu được trồng từ hạt. Trong tự nhiên có xuất hiện loại giống lai, tuy nhiên năng suất giống này không cao.

Bước 2: Chọn đất

Gấc trồng được ở nhiều loại đất khác nhau, trừ vùng ngập úng, chua mặn. Đối với việc trồng gấc để bán, nên tập trung trồng nương theo vườn. Nhưng cũng có thể tận dụng trồng ở những nơi như sân nhà, cạnh hàng rào, cây bụi …

Bước 3: Chọn thời gian trồng

Một năm có 2 vụ là vụ xuân và vụ thu. Trồng vụ xuân từ tháng 1 đến tháng 3, vụ thu trồng từ tháng 7 đến tháng 8.

Trồng vào mùa xuân được cho là thích hợp nhất cho sự phát triển của cây. Vào thời vụ trồng cũng sẽ phù hợp và thuận lợi cho các kĩ thuật trồng gấc khác như: cắt ngọn, phân chia, chăm sóc sau tuổi.

Bước 4: Vườn ươm

Là cây lâu năm, gấc có thể ra quả trong năm đầu tiên hoặc năm thứ hai. Bắt đầu gieo hạt ít nhất 8 tuần trước khi đem trồng ở ngoài trời.

Hạt giống chậm nảy mầm và có thể mất một tháng hoặc hơn. Ngâm hạt trong nước qua đêm sẽ giúp hạt nhanh nảy mầm. Hạt có một lỗ mở nên được đặt xuống đất. Đây là nơi mà cây sẽ xuất hiện.

Trồng cây bên ngoài sau đợt sương giá cuối cùng vào mùa xuân hoặc vào một chậu lớn hơn trong nhà kính. Hãy sử dụng một thùng chứa được ít nhất 19 lít. Gấc mất khoảng 8 tháng để cho trái từ khi nảy mầm.

Có thể nhân giống gấc bằng hạt hoặc giâm cành. Nếu cây gấc nảy mầm thì hạt khỏe mạnh, sinh trưởng tốt nhưng tỷ lệ cây đực sẽ cao. Nếu cây ươm cây yếu, năng suất thấp và tốn thời gian, thì giâm cành được khuyến khích hơn.

Kỹ thuật ươm cho từng hình thức như sau:

Nhân giống bằng hạt

Chọn lại hạt thân già (hạt lép, không phẳng, không xoắn), ngâm vào xử lý nước nóng vài giờ rồi đem ủ trong cát ẩm cho đến khi khảo nghiệm nứt mầm. Sau đó, cho vào bầu (bầu nhựa 10x20cm có đục lỗ đáy bầu).

Đóng bầu đất 2 phần đất và 1 phần phân chuồng trộn đều, đủ ẩm, lấp hạt sâu 2 – 3 cm và nén nhẹ.

Giâm cành

Giâm hom:

Hom chọn những cây phát triển khỏe mạnh, không sâu bệnh, để làm thêm thì giâm từ cành chồi. 

Chiều dài hom khoảng 15 – 20 cm và có 3 mắt, dùng dao sắc để cắt ngắn, tránh dập nát. Giâm vào bầu theo hướng ngọn lên trên, về phía đáy bầu đóng bầu, hơi nén đất. Lưu ý thường xuyên tưới đủ ẩm cho bầu giống.

Chú ý

Cây gấc có tính lưỡng tính, có nghĩa là hệ thống sinh sản đực và cái hoặc hoa phát triển trên các cây riêng biệt. Vì vậy, bạn nên nảy mầm ít nhất sáu cây để đảm bảo sự thụ phấn giữa đực và cái. 

Khi chúng bắt đầu phát triển, hãy trồng lại cây con của bạn vào chậu trước khi trồng ngoài trời hoặc trong nhà kính. 

Luôn đảm bảo rằng cây của bạn có nhiều ánh nắng mặt trời. Và khi chuyển chúng ra ngoài trời, hãy tạo cho chúng một khoảng không gian lành mạnh để chúng phát triển.

Các phương pháp nhân giống thay thế trong kĩ thuật trồng gấc.

Những người làm vườn chuyên nghiệp có thể thử ghép cây cái vào chồi chính của cây đực không cần thiết để xem nó có thể tự sản xuất hay không. Các nghiên cứu mới trong việc lai tạo cho thấy có thể tạo ra hoa gấc lưỡng tính trong tương lai.

Ngoài ra điều này cũng giúp loại bỏ một số tác hại của quả.

Bước 5: Làm đất bón lót

Cây gấc được trồng theo từng hố. Nếu trồng theo rạch, bạn hãy chuyển sang đào hố trồng trên luống:

+ Kích thước hố: 60 x 60 x 50cm (càng lớn càng tốt).

+ Trên ruộng luống 1,5 – 2m.

+ Trên đồi không dựa luống, bố trí hố cách nhau 3,5m, hàng cách hàng 4m.

Sau khi đào xong dùng lớp đất mặt trộn với 1,2 – 1,5kg vôi bột, 20 – 25kg phân chuồng hoai mục, 1 – 2kg NPK (Loại 8: 10: 3). Đem chúng bón cho mỗi hố, đất, bón lót xuống hố sâu 10 – 15 cm.

Sử dụng thêm thuốc trừ sâu để trừ sâu tận gốc, phơi hố 15 – 20 ngày trước khi trồng.

Cây con có chiều cao từ 15 – 20 cm là đem trồng. Cây con từ hạt gieo 3 cây một hố hình tam giác cạnh 40 cm. Cây con từ hom trồng một cây vào giữa hố. Trồng xong nếu đất khô (độ ẩm dưới 80%) tiến hành tưới nước.

Bước 6: Leo giàn

Làm giàn leo cho gấc là bước khá đơn giản trong kĩ thuật trồng gấc, nhưng nó có vai trò rất quan trọng.

Gấc leo lên giàn thì mới bội thu. Nên trồng gấc theo cách tận dụng giàn che, hàng rào, bụi cây để gấc leo. Nếu tập trung thâm canh thì phải leo giàn. Bộ khung giàn có tre, nứa chắc chắn, nhưng không quá cao, đủ chăm sóc để về thu hoạch. 

Nếu bạn có ý định làm lâu dài thì giàn bằng cột bê tông, lưới giàn giáo có thể đan sợi nylon. 

Định mức diện tích giàn leo cho mỗi bụi (khóm) gấc tối thiểu từ 15 – 20m2. Càng rộng thì diện tích giàn ra của mỗi bụi càng tăng rõ rệt.

Cây gấc sẽ ra hoa màu vàng nhạt khoảng hai đến ba tháng sau khi trồng. Nếu bạn có sự cân bằng giữa cây đực và cây cái. Thì quá trình thụ phấn tự nhiên từ côn trùng là đủ để chúng bắt đầu. 

Thụ phấn bằng tay có thể giúp thúc đẩy thụ phấn, mặc dù phương pháp đó yêu cầu bạn xác định giới tính của hoa đúng cách. Hoa gấc đực có những cánh hoa xếp nếp rủ xuống, trong khi hoa cái có những bông hoa hình tam giác nhọn với các mép nhỏ hơn. 

Trái sẽ đủ chín để thu hoạch vào khoảng 5 tháng sau khi ra hoa.

Bước 7: Chăm sóc và Phòng trừ sâu bệnh

Chăm sóc

 – Sau khi trồng ngay lập tức cho ngọn leo thẳng lên giàn và phân ngọn cho đều, không để cây quá sát nhau.

 – Bón thúc lần 1 (3 tháng sau khi trồng): bón lót 10 – 15kg phân chuồng hoai mục, 1 – 1,5kg NPK, 0,3 – 0,4kg kali kết hợp với cày bừa, nhổ sạch cỏ ẩm và tưới đủ ẩm.

– Bón thúc lần 2 sau khi trồng 6-7 tháng bón thúc lần 1.

Thường xuyên duy trì đủ ẩm cho gấc (độ ẩm tối thiểu 70%).

Phòng trừ sâu bệnh

Tuy không nhiều nhưng cây gấc thường phát sinh một số loại sâu bệnh như:

– Sâu hại Lá: Sâu xanh, bọ dừa, rệp, nhện đỏ.

– Tác nhân gây bệnh: sâu xám, tuyến trùng.

– Ruồi giấm.

– Bệnh rỉ lá.

Thường xuyên kiểm tra, phát hiện để phòng trừ theo hướng dẫn của cơ quan bảo vệ thực vật.

Lưu ý

Lưu ý sau khi trồng từ 5 – 6 tháng nếu gấc sinh trưởng mạnh mà không ra hoa thì dùng mũi nhọn rạch dọc thân (rạch sâu ngang eo) để kích thích ra hoa. 

Khi gấc đậu trái nhiều cắt bỏ cuống hoa. Thực hiện thụ phấn nhân tạo gấc khi có điều kiện.

Trong vườn ươm cây hạt giống cần kiểm tra xem có cây đực hay không để hỗ trợ sinh sản cho cây.

Bằng cách dính chặt hai thân cây vào nhau để khi hai phần thân tiếp giáp nhau thì cắt bỏ phần ngọn của cây đực, giữ gốc để cây ra rễ.

Bước 8: Thu hoạch

Sau khi trồng 7-9 tháng, bạn có thể thu hoạch được rồi. Nên nhớ, khi quả chuyển màu từ xanh sang vàng rồi đỏ thì cắt 1/3 cuống dài 3 – 5cm. 

Để gấc ở nơi khô ráo thoáng mát, nếu có phải vận chuyển xa khỏi rơm, rạ, cỏ khô tách thành từng lớp.

Sẽ mất khoảng tám tháng kể từ khi nảy mầm để cây nho kết trái, miễn là nhiệt độ luôn ở khoảng từ 17 độ C trở lên. Thời gian thu hoạch khá ngắn (chỉ hai tháng một lần trong năm). Nhưng một cây có thể cho 30-60 quả, tùy thuộc vào độ tuổi và điều kiện trồng trọt.

Bước 9: Chuẩn bị cho mùa vụ sau

Loài cây này có thể thu hoạch hằng năm. Sau mỗi mùa hu hoạch, hãy cắt ngọn, để dành gốc chăm sóc cho thu hoạch năm sau. 

Kỹ thuật cắt sau khi đốn và chăm sóc:

Vào tháng 2 sau khi thu hoạch xong cây sẽ rụng hết lá, lúc này bạn nên cắt dây. Lần đầu cắt cách gốc 15 – 20 cm. Những năm sau cắt cao 15 – 20 cm.

Sau khi cắt làm sạch cỏ gốc, tưới nước đủ ẩm, sau khoảng một tháng khi cây mọc rễ chăm sóc bón phân như năm trước.

Kết luận

Như bạn thấy đấy, kĩ thuật trồng gấc quả thực không hề khó. Chỉ cần làm theo các bước như hướng dẫn, chắc chắn bạn sẽ phải kinh ngạc với năng suất thu được.

Bao gồm 9 bước từ khi có ý định trồng đến khi thu hoạch và chuẩn bị cho mùa vụ sau, rất dễ thực hiện.

Chúc bạn có vụ mùa bội thu!

Theo: Thiện Huy.