Một trong những thành công lớn của ông Đỗ Quý Hạo (Ba Hạo) ở Hòn Đất, Kiên Giang là thu hoạch khoai lang trái mùa, để xuất khẩu sang Nhật và Trung Quốc, nơi chiếm 80% sản lượng khoai giao dịch toàn cầuMột hội nhà hàng ở
Thượng Hải đã mời 30 đầu bếp nổi tiếng để chế biến món ăn từ
giống khoai tây Lan Tía 3 – được phi hành đoàn mang theo phi
thuyền Thần Châu 6, trải qua giai đoạn chiếu xạ, thay đổi áp
suất và tình trạng không trọng lượng rồi lấy giống khoai này trồng
tại đảo Hải Nam. Ngày lễ Tình nhân, giới doanh nhân Thượng Hải
đổ xô đi ăn khoai tây trồng từ giống từng du hành vũ trụ.
Trung
Quốc đã trở thành “cường quốc khoai”, nắm giữ 80% sản lượng khoai giao
dịch toàn cầu, với những câu chuyện tiếp thị như kể trên. Vậy mà họ vẫn
tìm đến tận đồng bằng sông Cửu Long để mua khoai lang Ba Hạo.
Không chỉ Trung Quốc tìm mua
Chủ
trang trại Đỗ Quý Hạo ở Hòn Đất, Kiên Giang – từng trồng khoai lang tím
Nhật Bản và bí đường xanh. Ông từng có quy mô trang trại 100ha trồng
khoai, từng cung ứng cho các công ty xuất khẩu và nhà máy chế biến thức
ăn nhanh…
Thông
thường, sản lượng khoai cung cấp cho Vinamit khoảng 35%, Antesco: 20%,
thương nhân Campuchia: 30%. Hai năm nay, tỷ lệ này thay đổi khi thương
nhân từ Quảng Châu, Trung Quốc tới tận trang trại ở Hòn Đất của Ba Hạo
để đặt hàng. “Trung Quốc không ăn khoai bí đường xanh mà chỉ muốn mua
hết khoai lang tím Nhật Bản”, chủ trang trại Ba Hạo nói. Họ thích khoai
màu tím, đưa người sang, lo ghe vận chuyển từ trang trại của ông ở Nam
Thái Sơn ra quốc lộ 80 rồi lên xe chạy theo đường bộ… đưa hàng về Trung
Quốc. Vốn là người dè dặt, ông thận trọng ký hợp đồng từng chặng, nhiều
nhất là 90% sản lượng từng vụ khoai lang tím Nhật Bản.
Antesco
ở An Giang cũng bàn với Ba Hạo ký hợp đồng dài hạn cung cấp khoai lang.
Công ty này có thị trường khá rộng ở Nhật và Hàn Quốc. Một tháng rưỡi
nữa sẽ lấy 100 tấn để chuyển khoai thành món ăn khác. Tháng 10 sẽ lấy
1.000 tấn. Ba Hạo biết các nhà máy chuyển khoai lang từ loại cây lương
thực sang thực phẩm thì giá trị tăng thêm khá cao, nhiều loại tăng tới
100%, nhưng ông không biết được chi phí chế biến, tiếp thị như thế nào
nên tự giới hạn hiểu biết của mình ở phần lời từ rẫy khoai.
“Bây
giờ chiên giòn, người ta không thích nữa, sấy chân không mới thích.
Riêng Hàn Quốc muốn chế biến thành tinh bột, họ đặt 5.000 tấn tinh bột
khoai, tức là phải dùng tới 20.000 tấn khoai tươi, lớn quá tôi không
dám ký hợp đồng”, Ba Hạo lẹ lẹ báo với chính quyền để tổ chức nông dân
phát triển diện tích khoai nhưng cộng đồng… chưa lay chuyển.
Đâu là bí kíp?
Trang
trại của Ba Hạo có bộ sưu tập 30 giống khoai lang có tiền sử hàng trăm
năm của vùng châu thổ này. Sản lượng khoai lang hàng năm trên thế
giới lên tới 127 triệu tấn, trong đó Trung Quốc sản xuất nhiều
nhất, 105 triệu tấn/năm. Ba Hạo biết được điều này và tự điều chỉnh
lịch thu hoạch tránh mùa giỡ khoai ở Trung Quốc (tháng 5 – 10 âm lịch)
rồi tìm cách “nối đuôi” khi Trung Quốc hết mùa. Người Nhật thích giống
khoai benniazuma, nhưng nếu kéo độ ngọt từ 11 còn 10 độ brix, thấp hơn
khoai trồng ở Đắc Nông thì thị trường Nhật sẽ mở rộng cửa cho khoai
trồng từ miền Tây.
Ba Hạo còn một cơ hội nữa.
Các
nhà buôn Trung Quốc từng đặt hàng 10.000đ/kg vào thời điểm khoai chưa
đủ lớn, nhưng Ba Hạo ngần ngại vì… chưa có hàng giao. Họ cho giá cứng,
hợp đồng chặt chẽ, đặt cọc 1/3 giá trị hợp đồng, nhận tới đâu thanh
toán tới đó. Chuyến cuối sẽ thanh toán cọc. Từ cuối năm 2008 tới nay,
họ vẫn làm như vậy. Xuất khẩu tại chỗ, giá của thương nhân Trung Quốc
cao hơn giá của thương nhân Campuchia. Trong nước, Vinamit mua cao giá
hơn những nơi khác. Với năng suất 35 tấn/ha và quy trình sản xuất hiện
thời, Ba Hạo có ưu thế hơn nhiều nông dân khác do phẩm chất khoai ngon
hơn và “giá nào cũng bán được”. “Nhờ trang bị máy móc cơ giới nên chi
phí sản xuất của tôi thấp 30% so nông dân bình thường”, Ba Hạo nói.
Thời
suy thoái, Ba Hạo giảm diện tích và tìm cách thâm canh. Trang trại nuôi
tám “tài xế” chạy máy cày hoặc lo thu hoạch. “Bữa nào tui ngủ không
được thì lui cui làm việc ở xưởng cơ khí, đầu tư cả tỉ đồng, suy nghĩ
coi từ cái máy cày này chế thành máy bón phân, máy thu hoạch có được
không. Suy nghĩ cũng khó hình dung, thôi cứ “chế” thử. Nhờ vậy Ba Hạo
có máy thu hoạch khoai, nhà thiết kế Nhật Bản nhìn có lẽ phải “chạy
mặt”. Ba Hạo cười tủm tỉm, nói: ”Máy thu hoạch tự chế thôi mà, giảm hao
hụt khi thu hoạch từ 5% còn 1%”. Làm đất, lên luống, tự động bón phân,
thu hoạch bằng máy nên mỗi năm Ba Hạo làm hai vụ khoai, có chỗ làm được
hai vụ rưỡi, sản lượng hơn 3.000 tấn/năm.
Lo xa
Cũng
có người nói với Ba Hạo, làm ăn với “cường quốc khoai”, nắm giữ 80% sản
lượng khoai giao dịch toàn cầu, liệu chẳng bao lâu giống khoai lang tím
của ông chìm trong khoai Trung Quốc hoặc bị “ngào” trong những loại cây
biến đổi gen thì làm sao? Ba Hạo nói: “Thương nhân Trung Quốc từng tới
chợ Hóc Môn, Bình Điền đặt người làm hàng. Khi biết website khoai lang
Ba Hạo, họ đến trang trại mua hàng và hiện nay đi cả đồng bằng mua
khoai. Có lẽ tôi sẽ đề nghị các thương nhân bán hàng nói rõ chỉ dẫn địa
lý và sẽ thuê người có trình độ đại học làm việc ở trang trại”.
Ba
Hạo nói tiếp: “Chưa có kinh nghiệm điều hành công việc với trí thức,
tôi chỉ cần trí thức giúp tôi xuất khẩu hàng đừng bị ai lấn lướt là
được rồi”.